Từ Lương Xâm thuộc phường Nam Hải (quận Hải An) là một trong“tam linh từ” linh thiêng của quận Hải An, nơi thờ Đức Vương Ngô Quyền- người có công đánh tan quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng năm 938. Đây không chỉ là điểm du xuân của nhân dân thành phố và du khách thập phương mà họ đến đây để thắp nén tâm hương tưởng nhớ, tri ân người Anh hùng có công với nước.
Một trong những điều làm nên giá trị lịch sử của Từ Lương Xâm bởi nơi đây lưu giữ các hiện vật xuyên suốt thời kỳ dài hào hùng dựng nước và giữ nước của dân tộc bao gồm: 125 hiện vật, cổ vật và 25 bản sắc phong có niên hiệu từ năm 1522 đến 1924. Đặc biệt, trong từ còn lưu giữ 3 chiếc cọc- được cho là chứng tích của trận Bạch Đằng lịch sử năm 938. Với những giá trị và ý nghĩa đó, năm 1986, từ Lương Xâm được Bộ Văn hoá (nay là Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch) xếp hạng di tích lịch sử văn hoá cấp quốc gia. Năm 2022, Nhân dân quận Hải An vui mừng khi lễ hội truyền thống Từ Lương Xâm được Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch công nhận là di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia. Và năm nay, ngay trong những ngày đầu tháng 01 năm 2025 Cụm di tích lịch sử Từ Lương Xâm – Căn cứ bản doanh của Ngô Quyền năm 938 vinh dự được xếp hạng là di tích quốc gia đặc biệt.
Trường tồn cùng lịch sử, lễ hội Từ Lương Xâm theo thông lệ hàng năm Lễ hội Từ Lương Xâm được tổ chức từ ngày 16 đến 18 tháng Giêng) đã trở thành ý thức tình cảm cao nhất khi tâm linh người Hải Phòng hướng về tổ tiên, nguồn cội của mình. Lễ hội Từ Lương Xâm đã trở thành lời nhắc nhở, tiếng thúc giục hàng triệu con tim, khối óc từ già, trẻ, gái, trai tìm về ngưỡng vọng, nhất là mỗi khi nền độc lập dân tộc bị đe dọa, đất nước lâm nguy trước giặc ngoại xâm, trời làm hạn hán, gặp bão dông biển động, nghề nông - ngư thất bát.
Xưa kia, sau khi đã tiến hành nghi thức quốc lễ tại từ Lương Xâm thì đến lượt các tổng, các làng xã xung quanh tổ chức tế lễ Ngô Vương; về cấp độ, việc tế lễ Ngô Quyền do 3 cấp tiến hành: của nhà nước (thời Ngô, Đinh, Tiền Lê, Lý, Trần) sau này do hàng huyện đảm nhiệm, của hàng tổng và của dân làng sở tại. Trong lễ hội Từ Lương Xâm, cuộc hành lễ của hàng chục làng xã rước kiệu từ đình làng mình tới chầu trước cửa Từ đã tạo nên sự xúc động tâm linh hướng về cội nguồn mạnh mẽ. Tất cả các kiệu đều đặt ở khu đất rộng trước cửa Linh Từ Lương Xâm để chấm giải. Kiệu nào nhất thì lần sau được vinh dự thay mặt cả đoàn kiệu đứng dâng lễ Thánh Vương trước long sàng.
Để tri ân công đức của Đức Vương Ngô Quyền, năm nay vào các ngày từ 11 đến 15/2/2025 (tức từ ngày 14 đến 18 tháng Giêng năm Ất Tỵ 2025) quận Hải An sẽ tổ chức Lễ đón nhận Bằng xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt Di tích lịch sử Cụm di tích Từ Lương Xâm – Căn cứ bản doanh của Ngô Quyền năm 938 và tổ chức Lễ hội truyền thống Từ Lương Xâm, kỷ niệm 1087 năm chiến thắng Bạch Đằng, 1081 năm ngày mất của Đức Vương Ngô Quyền. Trong đó có nhiều hoạt động phong phú cả phần lễ và phần hội, đặc biệt là lễ đón nhận Bằng xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt Di tích lịch sử cụm di tích Từ Lương Xâm – Căn cứ bản doanh của Ngô Quyền năm 938 được diễn ra trang trọng, hoành tránh vào 19 giờ tối ngày 12/2/2025 (15 tháng Giêng năm 2025) với nhiều hoạt động phong phú cả phần lễ và phần hội và được truyền hình trực tiếp kênh THP Đài phát thanh và truyền hình Hải Phòng bắt đầu từ 19 giờ 30 phút đến 21 giờ 35 phút ngày 12/02/2025 (tức tối 15 tháng Giêng)
Trong các ngày diễn ra lễ hội sẽ có nhiều chương trình văn hóa, văn nghệ đặc sắc; các trò chơi dân gian như: bịt mắt đập niêu, bịt mắt bắt dê, đu xuân, cờ tướng, cờ người, tổ chức giải bóng đá, bóng chuyền…
Để chuẩn bị cho ngày lễ chính thức, từ ngày 14 tháng Giêng đã có các tế, lễ trang nghiêm như: Lễ tình, Lễ mở cung, Lễ di cung Thánh thượng, Lễ sao bái, Lễ rước Mộc dục, Lễ cáo yết… Sau các nghi lễ, các đội tế và dân làng chuẩn bị quần áo lễ hội, lễ vật tập trung tại Từ Lương Xâm để rước Tượng thánh Ngô Quyền ra Đình Lương Xâm phụng thờ và tế lễ ở đó.
Đặc biệt, khác so với các lễ hội khác trong vùng, lễ hội Từ Lương Xâm còn có lễ rước truyền thống với sự tham gia của các đoàn rước của các làng có di tích thờ Ngô Quyền như: làng Hạ Lũng, Hạ Đoạn, Xâm Bồ và các đoàn của các phường trên địa bàn quận, lễ rước kiệu hội tụ về chầu trước cửa “Từ Cả” Từ Lương Xâm- một trong “tứ linh từ” linh thiêng của huyện cổ An Dương và là “tam linh từ” của quận Hải An ngày nay. Mục đích của các nghi thức tế, lễ, rước là đề cao tấm gương công đức của “Ngô Vương Thiên Tử” và chiến thắng Bạch Đằng lịch sử, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa tâm linh của nhân dân./.